Fabuła powieści rozpoczyna się w pod koniec 1647 roku. Nocą na kresach południowo-wschodnich Rzeczypospolitej Jan Skrzetuski w drodze powrotnej z Krymu przemierza stepy z oddziałem swoich wiernych żołnierzy. Skrzetuski jest namiestnikiem chorągwi pancernej Jeremiego Wiśniowieckiego. Zauważa samotnego jeźdźca, który zostaje napadnięty, wspiera więc go, zabijając bandytów. Nieznajomy jest mu wdzięczny za uratowanie życia, mówi, iż nazywa się Bohdan Zenobi Chmielnicki i podaruje bohaterowi swój pierścień. Skrzetuski udaje się w dalszą podróż. W Czerhynie pewien stary żołnierz na wieść o tej przygodzie wyjaśnia, że Chmielnicki jest kozackim wodzem, i jeżeli przedostanie się do swego ludu z królewskimi listami, może dojść do buntu. Do czerhyńskiej gospody przybywa Czapliński, jeden ze sprawców napadu na Kozaka. Wieść o uratowaniu życia Chmielnickiego wprawia go we wściekłość. Pułkownik Barabasz oznajmia komisarzowi Zaćwilichowskiemu kradzież tajnych listów, spodziewają się, że wkrótce na Ukrainie wybuchnie powstanie.
Styczeń 1648. Wyjazd Skrzetuskiego z Czertnia do Łubniów w towarzystwie posłów, m.in. Longina Podbipięty. Ów człowiek złożył kiedyś przysięgę, że nie ożeni się, dopóki nie zetnie głów trzech wrogów. Chce zaciągnąć się u księcia, by mieć możliwość wypełnienia ślubu. Skrzetuski udaje się w pogoń za rarogiem i zbacza z drogi, natykając się na popsuty powóz. Podróżniczkami była pani Kurcewiczowa i jej pasierbica Helena, dziewczę niezwykłej urody. Szlachcic pomaga kobietom, zaś Kurcewiczowa z wdzięczności zaprasza go do swego majątku w Rozłogach. Skrzetuski, urzeczony urodą Heleny, korzysta z zaproszenia. Dochodzi do uczty, podczas której Helena wyznaje, że i szlachcic jest bliski jej sercu i przyjmuje oświadczyny Skrzetuskiego. Szczęście młodych burzy przebywający
